Vụ 7 quan chức cao cấp bị bắt hôm 27-5 tại Zurich - Thụy Sĩ, tức chỉ 2 ngày trước cuộc bầu cử chủ tịch của LĐBĐ thế giới (FIFA) đẩy FIFA vào cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất sau 111 năm thành lập. Chọn thời điểm cực kỳ nhạy cảm để thể hiện sự tuyên chiến với vấn nạn tham nhũng ngay tại cơ quan đầu não của tổ chức quyền lực bóng đá toàn cầu, Bộ Tư pháp và Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) không khỏi khiến dư luận quốc tế thắc mắc về tính hợp pháp của chiến dịch này.
Mỹ tấn công “thành trì” FIFA
Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp Loretta Lynch, ngành tư pháp Mỹ đã nghiên cứu kỹ lưỡng mức độ khả thi cùng cơ sở pháp lý quốc tế trước khi yêu cầu cảnh sát Thụy Sĩ phối hợp bắt giữ các quan chức FIFA ngay tại Zurich. Bảy người bị bắt giữ - trong số 14 người bị phía Mỹ cáo buộc các tội danh đưa và nhận hối lộ, rửa tiền và làm ăn phi pháp - gồm Jeffrey Webb (Phó Chủ tịch FIFA, Chủ tịch LĐBĐ CONCACAF), Eugenio Figueredo (Phó Chủ tịch FIFA, nguyên Chủ tịch LĐBĐ Nam Mỹ), Eduardo Li (Chủ tịch LĐBĐ Costa Rica), Rafael Esquivel (Chủ tịch LĐBĐ Venezuela), Jack Warner (nguyên Phó Chủ tịch FIFA, nguyên Chủ tịch LĐBĐ CONCACAF), Jose Maria Marin (nguyên Chủ tịch LĐBĐ Brazil), Nicolas Leoz (nguyên Chủ tịch LĐBĐ Nam Mỹ)…
Cùng bị khởi tố nhưng đang lẩn trốn là Alejandro Burzaco, Hugo Jinkis và Mariano Jinkis, những người trực tiếp điều hành các công ty tiếp thị thể thao riêng tại Argentina cũng như đồng sở hữu Datisa. Đây là doanh nghiệp ký được hợp đồng trị giá 317,5 triệu USD với LĐBĐ Nam Mỹ để độc quyền bản quyền truyền hình trên toàn thế giới 3 kỳ Copa America 2015, 2019 và 2023. Datisa cũng tham gia vào hợp đồng trị giá 35 triệu USD ký với CONCACAF về bản quyền giải đấu Copa America Centenario.
Sở dĩ Mỹ được quyền yêu cầu bắt giữ và dẫn độ các nhân vật trên bởi tất cả đều nắm giữ vai trò quyền lực của các làng cầu Bắc Mỹ, Nam Mỹ, Bắc - Trung Mỹ và Caribe, chưa kể trụ sở LĐBĐ CONCACAF đặt tại Miami - Mỹ; đồng thời, các phi vụ làm ăn phi pháp của những người này đều thông qua tài khoản giao dịch tại các ngân hàng ở Mỹ.
Bộ trưởng Loretta Lynch cho biết người Mỹ kiên quyết làm rõ nhiều vụ việc. Ban đầu là khoản chi phí “bôi trơn” trị giá 110 triệu USD để nước này nhận được quyền đăng cai Copa America 2016 và sau đó là khoản tiền tham nhũng 150 triệu USD mà các quan chức FIFA thực hiện trót lọt trong gần 2 thập niên qua. Nhân chứng và người cung cấp thông tin mật cho quá trình điều tra, bắt giữ đợt đầu là 1 người Mỹ - Chuck Blazer, cựu ủy viên điều hành FIFA và cựu Tổng Thư ký LĐBĐ CONCACAF.
Mới chỉ là phần đầu của chiến dịch
Điều đáng nói là Chủ tịch FIFA Sepp Blatter vẫn điềm nhiên trước, trong và sau cuộc bố ráp, lục soát gây xôn xao dư luận ở Zurich cũng như sau nhiệm kỳ lãnh đạo thứ tư đầy sóng gió tại FIFA của ông. Tuy nhiên, phía Mỹ cho biết đây chỉ là phần đầu của chiến dịch làm trong sạch bóng đá thế giới - nơi tham nhũng lan tràn, có hệ thống và ăn sâu đến tận gốc rễ. Ở Thụy Sĩ, cảnh sát nước này cũng tiến hành điều tra nghi án mua bán phiếu bầu chọn Nga và Qatar làm chủ nhà VCK World Cup 2018, 2022. Hai quốc gia này được bầu chọn trong cuộc bỏ phiếu cùng 1 ngày, vào tháng 12-2010, sau khi Nga vượt qua Anh, còn Qatar thắng Mỹ.
Xung quanh thời điểm này, xuất hiện thông tin Bin Hammam và Jack Warner, 2 phó chủ tịch FIFA, liên quan đến việc đưa và nhận hối lộ các thành viên LĐBĐ CONCACAF nhằm đổi lấy sự ủng hộ trong cuộc bầu cử chủ tịch FIFA năm 2011. Ủy ban Đạo đức FIFA cấm cả hai tham gia mọi hoạt động bóng đá.
Tháng 8-2013, FIFA thừa nhận sai lầm khi trao quyền đăng cai World Cup cho Qatar, quốc gia không thể tổ chức VCK vào mùa hè vì điều kiện thời tiết cực đoan. Sau khi thuê luật sư Michael J. Garcia (Mỹ) điều tra các cáo buộc tham nhũng, FIFA lo ngay ngáy khi luật sư này dự định cho công bố bản báo cáo 350 trang, nêu rõ các khuất tất trong quá trình vận động cũng như trao quyền đăng cai World Cup 2018 và 2022.
Hans-Joachim Eckert, phụ trách bộ phận xét xử thuộc Tiểu ban Đạo đức FIFA, soạn thảo lại báo cáo và sau đó 2 tháng, công bố bản tóm tắt chỉ có 42 trang, khẳng định Nga và Qatar không vi phạm gì khi vận động đăng cai World Cup. Tuy nhiên, ông Garcia khẳng định bản tóm tắt này là “không đầy đủ” với “nhiều chi tiết và kết luận sai lầm”. FIFA từ chối các lập luận của Garcia và luật sư này từ chức trước khi bản “báo cáo tóm tắt” được công khai.
Ngày 2-6, Blatter bất ngờ tuyên bố từ chức chỉ 4 ngày sau khi thắng cử, trong lúc tờ The New York Times và ABC News đưa tin phía Mỹ quyết định mở cuộc điều tra đối với bản thân ông.
Kỳ tới: Muôn mặt “trùm” Blatter
